Διαβάζοντας ένα σχόλιο για την τηλεοπτική σειρά "ΟΙ ΒΟΡΓΙΕΣ" μου γεννήθηκε το ενδιαφέρον να ψάξω και να συλλέξω πολύ περισσσότερες πληροφορίες γι'αυτήν την αινιγματική οικογένεια, που εδώ και 5 αιώνες συνεχίζει να προβληματίζει όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, με τις ραδιουργίες και τα σκάνδαλα της. Ειδικά η κόρη του Πάπα Αλέξανδρου ΣΤ', Λουκρητία, που τυγχάνει να πέθανε σαν σήμερα 24 Ιουνίου του 1519 στην Φεράρα της Ιταλίας είναι μια πανέμορφη, γλυκήτατη,μελαγχολική γυναίκα, που σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής της είχε ταχθεί να υπηρετεί τις πολιτικές βλέψεις του πατέρα της.
Η Λουκρητία Βοργία γεννήθηκε στην Ρώμη στις 18 Απριλίου του 1480 και πέθανε όπως προαναφέραμε, στη Φεράρα στις 24 Ιουνίου του 1519. Τα νεανικά της χρόνια τα πέρασε στην αυλή των Βοργιών, ονομαστή για τις ραδιουργίες και τα εγκλήματά της. Η ίδια διέθετε εξαιρετική ομορφιά και πολλές χάρες, ενώ ο ήπιος χαρακτήρας και η ιδιαίτερη ευφυΐα της την βοήθησαν στο ρόλο τον οποίο ίσως ασυναίσθητα να διαδραμάτισε. Οι αλλεπάλληλοι γάμοι της μάλλον υπήρξαν σκόπιμοι προκειμένου να ικανοποιήσουν τη φιλοδοξία του πατέρα της και την αύξηση της δύναμης του αδελφού της.
Ενώ ήταν σε πολύ νεαρή ηλικία αρραβωνιάστηκε διαδοχικά δύο Ισπανούς ευγενείς τον Δον Χερουβίν ντε Σεντέλλος και τον Γασπάρντο ντε Προσίντα. Όταν όμως ο πατέρας εξελέγη Πάπας και προκειμένου να εξυπηρετήσει τις πολιτικές του βλέψεις, διέλυσε τους αρραβώνες της Λουκριτίας και την πάντρεψε με τον Ιωάννη Σφόρτζα ντε Πεζάρο, νόθο γιο του Αλέξανδρου Σφόρτζα, κόμη τουΜιλάνου.
Αργότερα όταν ο αδελφός της αντελήφθη ότι αδυνατούσε να προσπορίσει οικονομικά οφέλη από τον γάμο της αδελφής του αποπειράθηκε να δολοφονήσει το γαμπρό του μέσα στη κρεβατοκάμαρα της αδελφής του.
Υστερα απ'αυτό ο Πάπας, ακύρωσε τον γάμο της κόρης του με τον Σφόρτζα, μετά τον οποίο η Λουκρητία κατέφυγε σε Μοναστήρι καλογριών του Αγίου Σίξτου.
Τον Ιούλιο του 1498 η
Λουκρητία παντρεύεται, πάλι για πολιτικούς σκοπούς, τον Αλφόνσο ντι
Μπιντέλια, νόθος και αυτός, γιος του Βασιλέως της Νάπολης Αλφόνσου Β' της Αραγωνίας.
Και αυτός ο γάμος υπήρξε ατυχής. Τότε, οι Βοργίες ανέλαβαν την ιδέα να
καθυποτάξουν το Βασίλειο της Νάπολης συμμαχώντας με τον Βασιλέα της
ΓαλλίαςΛουδοβίκο ΙΒ΄. Έτσι την επομένη της εορτής τουι ωβηλαίου του 1500 που
γιόρταζε όλη μαζί η οικογένεια του Ποντίφικα, ο Αλφόνσος δέχθηκε
επίθεση από τέσσερις προσωπιδοφόρους κοντά στην εκκλησία του Αγίου
Πέτρου όπου τραυματίσθηκε σοβαρά δεχόμενος τις φροντίδες που έσπευσε να
του παράσχει η σύζυγός του Λουκριτία, επί 34 συνεχείς ημέρες, ενώ ο
Πάπας διέθεσε 14 άνδρες για τη φρούρησή του. Όταν τη περίοδο εκείνη ο
Καίσαρας Βοργίας πήγε να επισκεφθεί τον ημιθανή τραυματία φέρεται να
δήλωσε «ότι δεν γίνεται στο γεύμα, μπορεί να γίνει στο δείπνο». Έτσι
στις 18 Αυγούστου του 1500 αφού
εισήλθε στη κρεβατοκάμαρα του γαμπρού του και απομάκρυνε την αδελφή
του, στραγγάλισε τον Αλφόνσο με τη βοήθεια του σωματοφύλακά του
Μικελόττο.
Αιμομιξία;
Μετά τον θάνατο του δεύτερου συζύγου της η Λουκρητία κατέφυγε στο πύργο του Νέππι. Τότε ξέσπασε το σκάνδαλο για αιμομικτικές σχέσεις που μπορεί να είχε με τον πατέρα της και τον αδελφό της.Αφορμή αυτού ήταν το γεγονός ότι το 1498 η Λουκρητία είχε γεννήσει κατά τον 2ο γάμο ένα βρέφος. Το 1501 φέρεται και με δεύτερο βρέφος με το όνομα Τζοβάνι (Ιωάννη) το οποίο και ανέτρεφε και για το οποίο ο Πάπας εξέδωσε δύο αναγνωριστικές βούλες που φυλάσσονταν στα αρχεία της Μοδένας. Στο μεν ένα εξ αυτών ο Πάπας αναγνώριζε το βρέφος ως τέκνο του Καίσαρα Βοργία, στο δε άλλο ως τέκνο δικό του. Η διπλή αυτή αναγνώριση της πατρότητας του παιδιού ενισχύει παρά συσκοτίζει ακόμη περισσότερο τις κατηγορίες των χρονικογράφων της εποχής για τις πιθανές αισχρές και οργιώδεις σχέσεις πατέρα, αδελφού και κόρης. Βέβαια σ΄ αυτό το σημείο έδωσε λαβή να υποστηρίζεται και η ενεργή συμμετοχή της Λουκριτίας σε όλες τις οργιώδεις εορτές που συνήθιζε ο Πάπας στα ποντιφικά ανάκτορα.
Το 1501, ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του 2ου συζύγου της η Λουκριτία παντρεύεται τον Αλφόνσο της Έστης, Δούκα της Φεράρας τον οποίο και ακολούθησε στη Φεράρα. Εκεί η Λουκριτία δημιούργησε περί αυτής σπουδαίο κύκλο ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Μπέμπο, ο οποίος χάρη στη Λουκριτία έγινε καρδινάλιος, και ο Αριόστος ο οποίος εξύμνησε τις αρετές της Λουκριτίας σε ένα οκτάστιχο που αναφέρεται στο έργο του «Μαινόμενος Ρολάνδος». Έτσι μέσα σ΄ ένα τέτοιο κύκλο και σ΄ ένα πλήθος τίτλων από τους γάμους της συνέχισε να ζει η Λουκρητία στην ίδια πόλη μέχρι τον θάνατό της το 1519. Σημαντικότεροι των τίτλων που έφερε ήταν Πριγκίπισσα του Σαλέρνο, Δούκισσα της Μοντένα, του Ρέτζιο και της Φεράρας, Δούκισσα της Βισκεγλίας και Λαίδη του Πέζαρο και της Γραδάρας. Σημειώνεται ότι τότε οι κληρονομικοί τίτλοι φέρονταν κατά σειρά από τον νεότερο προς τον αρχαιότερο αποκτηθέντα και όχι κατά την σύγχρονη αξιωματική σειρά από ανώτερο προς κατώτερο.
Οι σύγχρονοι της Λουκρητίας χρονικογράφοι της απέδωσαν πλήθος κατηγοριών. Αντίθετα οι νεότεροι ιστοριοδίφες εξετάζοντας τα πολιτικά πάθη και τις θρησκευτικές έριδες της εποχής εκείνης στέκονται απέναντι από το πρόσωπό της με περισσότερο ίσως σεβασμό. Συγκεκριμένα ο Γρηγορόβιος, αναγνωρίζει τη Λουκρητία ως φιλήδονη γενικά, δεν δέχεται να είχε εγκληματική φύση, θεωρώντας πως όλα αυτά είναι κατηγορίες των εχθρών των Βοργιών. Βέβαια υπήρξαν και συγγραφείς που προσπάθησαν να την εξαγνίσουν από κάθε κατηγορία.Κατά την ασφαλέστερη κρίση η Λουκρητία δεν ήταν τύπος ανήθικου ανθρώπου (immorale), αλλά μάλλον εξωηθική (amorale) που όμως μπορούσε να διακρίνει τα όρια μεταξύ της ηθικής και της ανηθικότητας. Όπως σημειώνει ο Γέμπχαρτ (Gebhart).
«Όλα της ήταν φευγαλέα, ακαθόριστα, αμφίρροπα, άτολμα, τόσο στο πνεύμα όσο και στην έκφρασή της και προπάντων ο χαρακτήρας της. Κατέστη κοντά στον πατέρα της και τους φιλόδοξους αδελφούς της "ευμάλακτος κηρός", "χαρίεσσα σκλάβα", που όμως η εκπαίδευσή της δεν μόρφωσε την αιδώ, ούτε τον λεπτοφυή γυναικείο αυτοσεβασμό.
Έτσι ως γλυκύτατη γυνή προετοιμάστηκε να δεχτεί χωρίς αντιστάσεις τις σκανδαλωδέστερες περιπέτειες του Οίκου των Βοργιών τις οποίες κάποια ψυχική αναισθησία τις καθιστούσες λιγότερο οδυνηρές για την ίδια. Συνήθισε στο πόνο, (συνεχίζει ο Γέμπχαρτ) όπως συνήθισε τα παράξενα θεάματα της παπικής αυλής».
Σε κάποια δε επιστολή της, λίγο πριν πεθάνει, προς τον Πάπα Λέοντα Ι΄διαφαίνεται το παράπονο μιας πικραμένης ύπαρξης στην οποία το παρελθόν, της είχε αφήσει μάλλον μελαγχολικές παρά φρικιαστικές αναμνήσεις.
Αιμομιξία;
Μετά τον θάνατο του δεύτερου συζύγου της η Λουκρητία κατέφυγε στο πύργο του Νέππι. Τότε ξέσπασε το σκάνδαλο για αιμομικτικές σχέσεις που μπορεί να είχε με τον πατέρα της και τον αδελφό της.Αφορμή αυτού ήταν το γεγονός ότι το 1498 η Λουκρητία είχε γεννήσει κατά τον 2ο γάμο ένα βρέφος. Το 1501 φέρεται και με δεύτερο βρέφος με το όνομα Τζοβάνι (Ιωάννη) το οποίο και ανέτρεφε και για το οποίο ο Πάπας εξέδωσε δύο αναγνωριστικές βούλες που φυλάσσονταν στα αρχεία της Μοδένας. Στο μεν ένα εξ αυτών ο Πάπας αναγνώριζε το βρέφος ως τέκνο του Καίσαρα Βοργία, στο δε άλλο ως τέκνο δικό του. Η διπλή αυτή αναγνώριση της πατρότητας του παιδιού ενισχύει παρά συσκοτίζει ακόμη περισσότερο τις κατηγορίες των χρονικογράφων της εποχής για τις πιθανές αισχρές και οργιώδεις σχέσεις πατέρα, αδελφού και κόρης. Βέβαια σ΄ αυτό το σημείο έδωσε λαβή να υποστηρίζεται και η ενεργή συμμετοχή της Λουκριτίας σε όλες τις οργιώδεις εορτές που συνήθιζε ο Πάπας στα ποντιφικά ανάκτορα.
Το 1501, ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του 2ου συζύγου της η Λουκριτία παντρεύεται τον Αλφόνσο της Έστης, Δούκα της Φεράρας τον οποίο και ακολούθησε στη Φεράρα. Εκεί η Λουκριτία δημιούργησε περί αυτής σπουδαίο κύκλο ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Μπέμπο, ο οποίος χάρη στη Λουκριτία έγινε καρδινάλιος, και ο Αριόστος ο οποίος εξύμνησε τις αρετές της Λουκριτίας σε ένα οκτάστιχο που αναφέρεται στο έργο του «Μαινόμενος Ρολάνδος». Έτσι μέσα σ΄ ένα τέτοιο κύκλο και σ΄ ένα πλήθος τίτλων από τους γάμους της συνέχισε να ζει η Λουκρητία στην ίδια πόλη μέχρι τον θάνατό της το 1519. Σημαντικότεροι των τίτλων που έφερε ήταν Πριγκίπισσα του Σαλέρνο, Δούκισσα της Μοντένα, του Ρέτζιο και της Φεράρας, Δούκισσα της Βισκεγλίας και Λαίδη του Πέζαρο και της Γραδάρας. Σημειώνεται ότι τότε οι κληρονομικοί τίτλοι φέρονταν κατά σειρά από τον νεότερο προς τον αρχαιότερο αποκτηθέντα και όχι κατά την σύγχρονη αξιωματική σειρά από ανώτερο προς κατώτερο.
Οι σύγχρονοι της Λουκρητίας χρονικογράφοι της απέδωσαν πλήθος κατηγοριών. Αντίθετα οι νεότεροι ιστοριοδίφες εξετάζοντας τα πολιτικά πάθη και τις θρησκευτικές έριδες της εποχής εκείνης στέκονται απέναντι από το πρόσωπό της με περισσότερο ίσως σεβασμό. Συγκεκριμένα ο Γρηγορόβιος, αναγνωρίζει τη Λουκρητία ως φιλήδονη γενικά, δεν δέχεται να είχε εγκληματική φύση, θεωρώντας πως όλα αυτά είναι κατηγορίες των εχθρών των Βοργιών. Βέβαια υπήρξαν και συγγραφείς που προσπάθησαν να την εξαγνίσουν από κάθε κατηγορία.Κατά την ασφαλέστερη κρίση η Λουκρητία δεν ήταν τύπος ανήθικου ανθρώπου (immorale), αλλά μάλλον εξωηθική (amorale) που όμως μπορούσε να διακρίνει τα όρια μεταξύ της ηθικής και της ανηθικότητας. Όπως σημειώνει ο Γέμπχαρτ (Gebhart).
«Όλα της ήταν φευγαλέα, ακαθόριστα, αμφίρροπα, άτολμα, τόσο στο πνεύμα όσο και στην έκφρασή της και προπάντων ο χαρακτήρας της. Κατέστη κοντά στον πατέρα της και τους φιλόδοξους αδελφούς της "ευμάλακτος κηρός", "χαρίεσσα σκλάβα", που όμως η εκπαίδευσή της δεν μόρφωσε την αιδώ, ούτε τον λεπτοφυή γυναικείο αυτοσεβασμό.
Έτσι ως γλυκύτατη γυνή προετοιμάστηκε να δεχτεί χωρίς αντιστάσεις τις σκανδαλωδέστερες περιπέτειες του Οίκου των Βοργιών τις οποίες κάποια ψυχική αναισθησία τις καθιστούσες λιγότερο οδυνηρές για την ίδια. Συνήθισε στο πόνο, (συνεχίζει ο Γέμπχαρτ) όπως συνήθισε τα παράξενα θεάματα της παπικής αυλής».
Σε κάποια δε επιστολή της, λίγο πριν πεθάνει, προς τον Πάπα Λέοντα Ι΄διαφαίνεται το παράπονο μιας πικραμένης ύπαρξης στην οποία το παρελθόν, της είχε αφήσει μάλλον μελαγχολικές παρά φρικιαστικές αναμνήσεις.
Πηγές:
- Shubert-Soldern "Die Borgia und ihre Zeit" - Δρέσδη 1902
- Giuseppe Portigliotti "I Borgia" - 1928.
- "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη"
- Wikipedia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου